Wormen
***********
Waarom ontwormen ?
Ontworming is een standaardbehandeling voor elk
dier, jong of oud. Hoe slechter de hygiënische omstandigheden hoe meer
wormsoorten er zullen te vinden bij de puppies. Dieren die vaak buiten vertoeven
en af en toe wel eens 'iets' oppeuzelen dragen ook een groter risico.
Ook vlooien kunnen bepaalde wormen overdragen.
Een volwassen vloo kan
lintwormeieren met zich meedragen
Kortom elk dier krijgt er vroeg of laat wel eens
mee te maken, vooral in hun jeugdjaren.
De parasitaire wormen die we in ons land aantreffen zijn nauwelijks tot maar
matig ziekteverwekkend tenzij bij massale besmettingen en bij jonge dieren.
Waarom
dan wormen bestrijden:
* Milde tot matige infestaties kunnen
de oorzaak zijn van een vervelende diarree of wat plattere mest.
* Hygiëne en volksgezondheid: ook
kinderen kunnen besmet worden door bepaalde wormen die bij dieren voorkomen.
In het ergste geval kan dit leiden tot het larva migrans syndroom waarbij
wormlarven door het lichaam migreren - zoals ze dat bij hun natuurlijke
gastheer ook doen - maar hun weg verliezen in deze vreemde omgeving en bvb.
in de oogbol terecht komen met alle gevolgen van dien.
* Wormen gaan verspilzuchtig om met hun
voedsel dat bestaat uit bloed, weefsel of darminhoud van de gastheer.
Hierdoor gaan groeiprestaties en algemene conditie achteruit. Bovendien
wordt de weg vrijgemaakt voor eventuele andere boosaardige ziektekiemen.
* Sommige wormen zijn ongelooflijk
vervelend voor hun gastheer omwille van de jeuk.
* De gevolgen voor heel jonge dieren
kunnen zwaarder zijn.
Soorten wormen :
Het is onwaarschijnlijk hoeveel verschillende
soorten van deze griezels de planeet bevolken. Hun levenscyclus kan bijzonder
ingewikkeld en fascinerend zijn.
massa's lintwormen
Bij de voor ons belangrijke soorten gaat deze
meestal van een ei dat al of niet opgenomen wordt door een tussengastheer waarin
zich larven ontwikkelen die dan op hun beurt opgenomen worden door de
eindgastheer waarin de volwassen wormen tot ontwikkeling komen. Deze produceren
opnieuw eieren die met de stoelgang uitgescheiden worden.
Symptomen :
Een milde tot matige worminfestatie beperkt
zich meestal tot één of meerdere van volgende klachten:
* diarree (soms met bloed)
* braken
* dik buikje, zg. 'wormbuikje', bij jonge
dieren
* in de flanken bijten
* doffe vacht
* huiduitslag bij pups
* groeiachterstand, zwakte, vermagering
* met het achterste over de grond schuiven
* 'rijstkorrels' thv de anus
Wanneer diarree en braken lang aanhoudt
bestaat er gevaar voor uitdroging en ondervoeding en mogelijk sterfte.
Behandeling :
Ontwormingsprodukten bestaan onder de vorm
van pillen (Parazan, Drontal, Milbemax), pasta's (Dogminth) en
zelfs druppeltjes (Stronghold) voor in de nek.
Ze worden over het algemeen goed verdragen en
zijn veilig.
Niet alle produkten dekken het volledig spectrum, vooral lintwormen vereisen
nogal eens een aangepaste behandeling.
Zo gaat Dogminth niet werkzaam zijn tegen lintwormen en gaat
Parazan wel werken tegen zowel lintwormen als rondwormen.
Wanneer je moet ontwormen hangt af van een
aantal factoren. Afhankelijk van het gebruikte produkt is het niet altijd
nodig of nuttig om ze strikt op te volgen. Ook met het infectierisico moet
rekening gehouden worden. Volg in elk geval steeds de specifieke
aanwijzingen van de dierenarts.
* ontwormingskuur best starten vóór
vaccinatie
* pups, op weken 2/4/6/8, daarna maandelijks
tot 1jaar oud
* volwassen dieren die binnen blijven, 2 maal
per jaar
* volwassen dieren die vaak buiten komen, 4
keer per jaar
* altijd na een positief faecesonderzoek
* fokdieren 1x vlak vóór de paring - 1
x 2w vóór de bevalling - tijdens het zogen gelijktijdig met jongen
Wormen worden onderscheiden in 3 grote
groepen :
1.
Lintwormen (Cestoden),
De lintworm is iets dat we meer bij oudere honden
vinden. Een lintworm gaat altijd gepaard met een vlooieninecftie
hebben een plat lichaam opgedeeld in stukjes.
Deze stukjes zijn gevuld met eieren, kruipen uit eigen beweging uit de anus en
zijn met het blote oog zichtbaar.
inwendige cyclus : In de darm
ontpopt de wormcyste zich tot volwassen worm en hecht zich vast aan het
darmslijmvlies. 3 weken later komen de eerste proglottiden te voorschijn. Deze
proglottiden kunnen langs de anus naar buiten kruipen en zien we als "rijstkorreltjes"
op het kussen van de hond liggen.
Een proglottide onder de
microscoop
een
volwassen lintworm
symptomen : klinisch van geen
belang maar de rijstkorrelgrote proglottiden kruipen uit eigen beweging uit de
anus wat enorm jeukt waardoor het dier voortdurend op zijn achterste rijdt.
Enkel bij massale besmetting (honderden) kan de gastheer te kort gedaan worden
aan voedingsstoffen en vermageren.
* de wormen kunnen 20 tot 80 cm lang worden
* 1 vlo tot 60 wormcysten kan herbergen
Gevaar voor de mens :
Vooral kleine kinderen (<5j) die alles nog in hun mond steken
kunnen per abuis wel eens een vlo binnenspelen. Omdat de worm zich strikt
beperkt tot de darm en geen reis door het lichaam maakt is er eigenlijk geen
gevaar, maar niemand loopt graag met een beest in zijn buiik rond.
Opname van wormeitjes kan geen kwaad, ze overleven het maagzuur niet.
Behandeling : Niet alle
ontwormingsprodukten doden Dipylidium af. Wij gebruiken Parazan of Drontal
Dog, twee dagen na elkaar. Bovendien kunnen door de korte inwendige cyclus
van 3 weken de dieren zich makkelijk herbesmetten. Na een eerste ontworming
is een tweede één maand later aan te raden.
Uiteraard is een gelijktijdige behandeling tegen vlooien noodzakelijk,
evenals een grondige reininging van de rustplaatsen van de dieren
2.
Rondwormen (Nematoden),
de grootste en meest frequent aangetroffen
groep, hebben een rond lichaam aan de uiteinden spits toelopend. Hiertoe
behoren de spoelwormen, zweepwormen, en haakwormen.
Spoelwormen :
Er zijn twee soorten die frequent
voorkomen bij honden. Toxocara Canis en
Toxascaris Leonina
Toxocara
Canis Dit is de meest voorkomende
spoelworm. De cyclus is belangrijk om te begrijpen dat ontworming nodig
is
inwendige cyclus :
Larven uit oraal opgenomen eieren migreren vanuit de darm
naar lever -> hart -> long -> luchtpijp, worden vervolgens opgehoest en
ingeslikt om tenslotte volwassen te worden in de dunne darm en eitjes te
produceren. Dit duurt ongeveer 1 maand. Een ander deel kapselt zich onderweg
in en vormt een reserve van waaruit regelmatig larven vrijkomen om hun tocht
naar de darm verder te zetten.
Toxocara canis-eitje
Spoelworm
Bij drachtige teven komen deze reservelarven
massaal vrij en besmetten de pups vanaf de 42ste dag van de dracht reeds in
de baarmoeder. De larven wachten in de lever van de foetus tot na de
geboorte waarna ze hun reis via hart-long naar de darm aanvatten.
Pups worden ook nog eens de eerste 3
weken van de zoogperiode besmet via de moedermelk maar dit is van
ondergeschikt belang in vergelijking tot de baarmoederlijke besmetting
(5% vs. 95%).
Symptomen :
De klachten zijn afhankelijk van de leeftijd
van het dier en de besmettingsgraad.
Pups
De letsels die de larven achterlaten op hun tocht kunnen vooral ernstig zijn
voor pasgeboren pups. Zo is longontsteking tgv massale migratie de
belangrijkste doodsoorzaak bij pups 2 - 3 dagen na de geboorte. Pups die de
eerste faze van een zware besmetting overleven, sterven dikwijls toch nog
t.g.v. maagdarmproblemen en de daarmee gepaard gaande vermagering en
verzwakking. Lichte tot matige besmetting bij pups
leidt tot groeivertraging, een dik buikje, af en toe wat diarree, braken,
soms koorts, bloedarmoede en zenuwstoornissen.
Oudere honden
Naast de migratieletsels in de verschillende
inwendige organen, kan een zwaardere besmetting allergische processen in
gang zetten vooral t.h.v. de darm. Lichte tot matige infecties zijn zelden
een probleem, maar vormen wel een besmettingsbron voor anderen
* mannelijke wormen tot 9 cm worden, en
vrouwelijke wel tot 17 cm
* een worm gemiddeld 4 maanden leeft; de
vrouwtjes tot 200.000 eieren per dag produceren
* bij een zware besmetting (>200 wormen)
dagelijks tot 15 miljoen eitjes uitgescheiden worden in de buitenwereld
* het in optimale omstandigheden
(25-30°C, 95% vocht) slechts 9 - 15 dagen duurt eer de eitjes een larve
bevatten, klaar voor infectie
* deze larven tot 3 jaar in de
buitenwereld kunnen overleven en zeer weerstandig zijn aan het klimaat
en aan klassieke ontsmettings- en reinigingsmiddelen
* de 'reservelarven' van teefjes
afkomstig van één enkele besmetting tot 3 drachten kunnen besmetten.
Gevaar voor de mens :
Indien per ongeluk wormeitjes in de darm van een mens
verzeild geraken, zullen de larven die zich hieruit ontwikkelen proberen
dezelfde reis als bij honden af te leggen. Dit zou nog niet zo erg, moest
het gevaar niet bestaan dat ze hun weg kwijt geraken en op plaatsen in
lichaam terechtkomen waar ze veel schade berokkenen, bvb. het oog. Dit
fenomeen staat in de medische wereld bekend als het 'larva migrans syndroom'.
Zandbakken waar ook veel honden komen (en ontlasten)
vormen een concreet gevaar voor kinderen.
Behandeling :
Uit het bovenstaande kan je afleiden dat
* vroege en regelmatige ontworming van
pups (week 2/4/6/8) noodzakelijk is;
* teven vlak vóór de dekking, 2 weken
vóór de geboorte en na de geboorte samen met de pups behandeld moeten
worden;
* honden die regelmatig buiten komen, ook
regelmatig ontwormd moeten worden;
* in kennels een strikte hygiëne
belangrijk is.
Zweepwormen :
Trichuris Vulpis is de zweepworm die
voorkomt bij honden
inwendige cyclus :
Opgelikte wormeitjes ontwikkelen in de dikdarm tot
volwassen wormen in 2 tot 3 maanden tijd. Ze boren zich met het smalle
deel in het darmslijmvlies waar ze zich voeden met bloed. De wormeieren
worden uitgescheiden met de stoelgang.
Eitje van Trichuris Vulpis
Daarom noemen we dit zweepwormen
symptomen : Vaak zijn er maar
enkele wormen aanwezig wat goed verdragen wordt, met hoogstens wat
weerkerende diarree. Massale besmetting van honderden tot
duizenden wormen veroorzaakt echter bloedarmoede, bloederige diarree en
vermagering. Voor jonge dieren kan dergelijke infectie fataal
aflopen
behandeling :
Niet alle produkten
zijn actief tegenover Trichuris. En diegene die dat
wel zijn dikwijls pas na een behandeling van
meerdere dagen. Wij gebruiken Parazan 5 dagen na
elkaar.
In kennels kan de
infectie zeer hardnekkig zijn. Vooral een goede
hygiëne is van belang.
Eens de eieren een eerste ontwikkeling voltooid
hebben kunnen ze jaren in de buitenwereld
overleven, slechts weinig ontsmettingsmiddelen
zijn aktief tegenover deze eieren. Hiertoe
hebben ze echter warmte en vocht nodig, een
hondendrol is m.a.w. ideaal. Dit kan men
verhinderen door
* de
uitwerpselen dagelijks uit de hokken te
verwijderen
* gave,
makkelijk te reinigen vloeren te voorzien
* te
reinigen met stoom onder hoge-druk
* om de 2 -
3 maanden alle honden (geen
immuniteitsopbouw) routinematig te ontwormen
Haakwormen :
Haakwormen danken hun naam aan het
terugplooien van het kopuiteinde waardoor ze het uitzicht van een
haak hebben. Ze zijn eerder klein en hebben snijdende monddelen of
tanden waarmee ze zich vasthaken aan de darmwand.
De eitjes ontwikkelen in de
buitenwereld tot larven die oraal opgenomen worden of door de
huid van hun gastheer dringen (percutane besmetting) en pas na
een reis door het lichaam in de darm belanden.
Een
echte griezel, die bijt zich vast in de darm
eitje van de haakworm
volwassen haakwormen
inwendige cyclus :
Dit is één van de meest schadelijke
wormsoorten bij de hond. De larven dringen via de huid binnen (vooral langs
de onderkant van de poten) en vinden hun weg via hart -> long -> luchtpijp
-> slokdarm naar de dunne darm waar ze zich met bloed en darmweefsel voeden.
Op hun reis kapselen sommige larven zich onderweg en geven bij drachtige
teefjes aanleiding tot besmetting van de pups.
symptomen :
Larven en wormen beschadigen huid, darm en
longen. Vanaf een bepaalde leeftijd bouwen honden een zekere immuniteit op
maar een infectie bij pups en jonge hondjes eindigt niet zelden fataal.
* Huid: penetrerende larven veroorzaken
vooral t.h.v. de voetzolen jeuk en roodheid, bacteriële complicatie kan het
probleem vergeren met aantasting van de gehele voet.
* Long: het binnendringen van de long
gaat gepaard met eerder milde letsels, zelfs bij zware infecties.
* Darm: hier zijn de letsels diep en
bloederig. Zware of chronische infecties gepaard gaan met bloedarmoede,
vermageren en verlies van eetlust. Bij pups is een slijmerige donkere
diarree samen met bloedarmoede zeer verdacht voor Ancylostoma-infectie.
Gevaar voor de mens :
Percutane infectie met Europese haakwormen bij de mens is
zeer zeldaam. (sub)tropische soorten zoals Ancylostoma brasiliense zijn
hiertoe wel in staat.
* iedere worm dagelijks tot 6
darmletsels veroorzaakt;
* dit gepaard gaat met een
bloedverlies van 0.25 ml;
* de wormen zo verspilzuchtig zijn
dat ze 90% van het opgezogen bloed niet verteren;
* vrouwelijke wormen tot meer dan
25.000 eitjes per dag produceren.
behandeling :
De meeste wormafdrijvende geneesmiddelen zijn effectief.
* Pups met risico op besmetting behandelen
op week 2/4/6/8/10/12.
* Preventieve behandeling is aan te raden
na of tijdens een reis met de hond in warme streken of na import van een pup of
volwassen honden. Ernstige infecties behoeven professionele verzorging.
* In kennels reduceren hokken met een
betonnen vloer het risico aanzienlijk. Larven overleven de meeste
ontsmettingsmiddelen (javel, Dettol®, zout,...) niet.
3. Platwormen
(Plathelminthen),
in onze streken bij huisdieren geen belangrijke
vertegenwoordigers, wel bij herkauwers.
heupdisplasie
ectropion/entropion/prolaps
lupus
hotspot
panosteitis
lijst gevaarlijke stoffen
blaasgruis
cushing
wormen
---------------------------------------------------------TEEFJES
:-------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------REUTJES
:
-------------------------------------------------------------------------------
------------------------------------------------------OVERLEDEN
:-----------------------------------------------------------------------------
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------